Jedną z najbardziej znanych tradycji wigilijnych jest przygotowywanie dwunastu świątecznych potraw. Wśród dań, jakie pojawiają się na stołach w trakcie tej wyjątkowej wieczerzy, można wymienić chociażby potrawy z kapustą, które serwowane są w wielu regionach naszego kraju. Zanim jednak zasiądziemy wspólnie z rodziną do wigilijnej kolacji, warto poznać symbolikę dwunastu dań.
Chociaż w niektórych województwach naszego kraju tradycja przyrządzania dwunastu dań jest często wiązana z dwunastoma miesiącami roku, to jednak o wiele powszechniejsze jest przekonanie, że zwyczaj ten łączy się z dwunastoma apostołami, którzy razem z Jezusem mieli zasiąść do ostatniej wieczerzy.
Tradycja związana z liczbą dań nie wydaje się być jednak tak oczywista, gdyż z licznych źródeł wynika, że niegdyś serwowano nieparzystą liczbę posiłków. Jedenaście potraw gościło na stołach w dworach magnackich, natomiast dziewięć dań jadano w domach typowo szlacheckich. W dawnych czasach powszechne było przekonanie, że to liczby nieparzyste przynoszą szczęście.
Po dziś dzień wiele osób wierzy, że dwanaście wigilijnych potraw ma nie tylko symbolizować liczbę dwunastu apostołów. Taka liczba dań ma zapewnić obfitość i szczęście w nadchodzącym roku. Co więcej, zgodnie z tradycją, każdego dania należy spróbować – w przeciwnym razie nie zapewnimy sobie bowiem przychylności losu.
Nie bez znaczenia jest także przywiązanie do poszczególnych składników, z których przygotowywane są potrawy na wigilijną wieczerzę. Jak powszechnie wiadomo, większość potraw jest przyrządzanych na bazie zbóż, grochu, miodu oraz maku. Składniki te mają dodawać siły, a przez wiele osób są one uznawane także jako symbole płodności. Zgodnie z tradycją mak zapewnia urodzaj, natomiast dania z grochu i kapusty dodają zdrowia.
Obecnie przygotowywane dania na wigilię niewiele różnią się od potraw, które były jadane przez naszych przodków. Wciąż na stołach w wielu polskich domach pojawiają się takie dania, jak: barszcz czerwony z uszkami, smażony karp, pierogi z grzybami czy kutia. Podstawą wigilijnego menu są ponadto: kluski z makiem i miodem, kulebiak oraz obowiązkowo kompot z suszonych owoców.
Tradycja kultywowana przez całe wieki nakazuje, aby na wigilijnym stole nie zabrakło wszystkich płodów ziemi, a więc składniki do sporządzenia dań powinny być zaczerpnięte z pola, sadu, lasu oraz wody. Każda potrawa ma znaczenie symboliczne, ale szczególnym symbolem chrześcijaństwa od lat są ryby, które oznaczają chrzest i odradzanie się życia. To właśnie dlatego od wieków w trakcie wigilijnej kolacji jadamy karpia oraz śledzie, a od pewnego czasu serwuje się też szczupaka, pstrąga oraz łososia.